Kategori: Makaleler

Halk Kanun Teklifi Verebilir mi? Sandıkla Sınırlı Demokrasiye Cesur Bir İtiraz Hızlı cevap: Türkiye’de vatandaşlar doğrudan “kanun teklifi” veremez; bu yetki yalnızca milletvekillerine aittir. Detaylar ve itirazlar aşağıda… Peşin söyleyeyim: Sadece seçim günü görünür olan bir vatandaşlık, eksik bir demokrasidir. “Halk kanun teklifi verebilir mi?” sorusu, tam da bu eksikliği ifşa eden sorudur. Gel, sandığın ötesine uzanan bir söz hakkını konuşalım; hem hukukî çıplak gerçekleri, hem de siyaset kültürümüzün kör noktalarını… Çıplak Gerçek: Kanun Teklifi Yetkisi Kimdedir? Türkiye’de Anayasa’nın “Kanunların teklif edilmesi ve görüşülmesi” başlıklı 88. maddesi, kanun teklifi yetkisini yalnızca milletvekillerine verir. Yürütmenin kanun tasarısı verme yolu da 2017…

Baba Negatif Anne Pozitif İse Kan Uyuşmazlığı Olur mu? Bilimsel Merakla Bir Yolculuk Kan grupları hakkında ne kadar bilgi sahibiyiz? Belki kan bağışı gerektiğinde veya bir hastanede test yapılırken karşımıza çıkıyor ama özellikle hamilelik söz konusu olduğunda bu küçük detaylar büyük sonuçlar doğurabiliyor. Bugün, birçok anne baba adayının merak ettiği bir sorunun peşinden gidiyoruz: “Baba negatif, anne pozitif ise kan uyuşmazlığı olur mu?” Cevabı bilimsel gerçeklerle ama herkesin anlayacağı bir dille birlikte keşfedelim. — Kan Uyuşmazlığı Nedir? Temel Kavramlarla Başlayalım Kan uyuşmazlığı denildiğinde çoğu insanın aklına ilk olarak Rh faktörü gelir. Rh faktörü, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunan bir proteindir.…

“En çok kalsiyumu hangi peynir sağlar?” diye soranlara net bir yanıtım var: Sorunun kendisi eksik. Evet, kalsiyum rekabetinde Parmesan/Grana Padano zirvede; ama sadece “mg/100 g” sayısına kilitlenmek, tabağımızdaki gerçeği ıskalamak. Porsiyon? Tuz yükü? Erişilebilirlik? Biyoyararlanım? İşte bu yazı tam da bu “tek doğru” mitini sarsmak için… Kısa cevap: Sert ve uzun süre olgunlaştırılmış peynirler (özellikle Parmesan/Grana Padano) tipik olarak en yüksek kalsiyumu içerir. Ama asıl mesele, hangi koşulda, ne kadar ve nasıl yediğinizdir. En Çok Hangi Peynirde Kalsiyum Var? (Ve Neden Bu Kadar Tartışmalı?) Sert peynirler, suyu az ve yoğun oldukları için kalsiyum açısından üstündür. Parmesan/Grana Padano çoğu tabloda tepeye…

Ağızdan Burun Yakın, Kardeşten Karın Yakın Ne Demek? Halk Bilgeliğini Bilimle Okumak Bazı deyimler vardır ki, ilk duyduğumuzda yüzümüzde hafif bir tebessüm bırakır ama altında derin bir insan gözlemi yatar. “Ağızdan burun yakın, kardeşten karın yakın” sözü de tam olarak böyle bir deyimdir. Peki, bu ifade neyi anlatır? Neden “karın” kardeşten daha yakındır? Gelin bu atasözünü hem kültürel hem de bilimsel bir merakla birlikte inceleyelim. Atasözlerinin DNA’sı: Halkın Bilimsel Gözlem Gücü Atasözleri, bilimsel laboratuvarlarda üretilmez ama insan doğasının binlerce yıllık gözlemlerinden süzülerek oluşur. Sosyologlara göre atasözleri, toplumun “kolektif zekâ arşivleri”dir. Yani bir toplum, deneyimlerini, ilişkilerini ve doğayla bağını bu kısa…

İlk Gökdelen: Göğe Uzanan Demir Kulelerin Toplumsal Anlamı Bir sosyolog olarak kentin siluetine baktığımda, her binanın bir toplumsal hikâye anlattığını düşünürüm. İnsanlığın gökyüzüne doğru yükselme arzusu, yalnızca mühendislik başarısı değil, aynı zamanda bir kimlik inşasıdır. “İlk gökdelen nedir?” sorusu, sadece tarihselliğiyle değil, modern toplumun güç, cinsiyet, sınıf ve aidiyet ilişkilerini anlamamız açısından da önemlidir. Gökdelen, dikeyliğin simgesi olduğu kadar, toplumsal yapının hiyerarşik düzeninin de bir temsili haline gelmiştir. Gökdelenin Doğuşu: Mekanik Gücün Sosyolojik Arka Planı Modern anlamda ilk gökdelen olarak kabul edilen yapı, 1885 yılında Chicago’da inşa edilen Home Insurance Building’dir. 10 katlı bu yapı, çelik iskelet sistemiyle sadece mimari…

Göç Sosyolojisine Samimi Bir Bakış Bir araştırmacı olarak toplumların nasıl değiştiğini ve bireylerin bu değişimlere nasıl uyum sağladığını gözlemlemek benim için daima büyüleyici olmuştur. İnsanlar, doğup büyüdükleri topraklardan ayrılıp yeni yerlere yöneldiklerinde yalnızca coğrafya değiştirmez; beraberlerinde kültürlerini, alışkanlıklarını, değerlerini ve umutlarını da taşırlar. Göç, bu anlamda, yalnızca bireysel bir karar değil; aynı zamanda toplumsal yapıların ve normların şekillendirdiği çok katmanlı bir olgudur. Göç Nedir? Göç, bireylerin veya grupların çeşitli nedenlerle yaşadıkları yerden başka bir yere sürekli ya da uzun süreli olarak yerleşme amacıyla hareket etmesidir. Bu süreç, yalnızca fiziksel bir yer değişikliğini değil; aynı zamanda ekonomik, kültürel ve toplumsal bağlamda…

Hanönü Hangi İle Bağlı? Veriye ve Hayata Bakan İki Mercekten Bir İlçenin Hikâyesi Haritaları karıştırmayı, tabelalara bakıp “buranın hikâyesi ne acaba?” demeyi sevenlerdenim. Bugün de birlikte, “Hanönü hangi ile bağlı?” sorusunu sadece yanıtlamakla kalmayıp farklı merceklerden inceleyelim. Kimimiz veriye, mevzuata ve haritaya bakmayı sever; kimimizse o yerin insanına, kültürüne, duygusuna… İkisini bir araya getirdiğimizde ortaya hem doyurucu hem de ilham verici bir tablo çıkıyor. Kesin Cevap: Hanönü, Kastamonu’ya Bağlı Bir İlçe İşin en net kısmıyla başlayalım: Hanönü, Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi’nde, Kastamonu iline bağlı bir ilçedir. Coğrafî olarak Gökırmak vadisinde konumlanır ve idari hiyerarşide Kastamonu’ya bağlıdır. :contentReference[oaicite:0]{index=0} Veri Odaklı Mercek: Haritalar,…

Gök Cismi Nedir? Ekonomik Bir Perspektiften Evrenin Görünmeyen Piyasaları Bir ekonomist için her şey, kaynakların sınırlılığı ve seçimlerin sonuçları üzerine kurulur. İnsanlar, ülkeler ve hatta evren bile bu temel dengeyle işler. Peki ya gökyüzü? Gök cisimleri, sadece bilimsel varlıklar mı yoksa evrenin kendi ekonomik sisteminin aktörleri mi? “Gök cismi nedir?” sorusu, 7. sınıf seviyesinde bile düşünüldüğünde aslında ekonominin derin yapısıyla şaşırtıcı biçimde benzeşir. Çünkü evrenin her köşesinde, sınırlı kaynakların paylaşımı, hareketin maliyeti ve denge arayışı vardır. Gök Cismi Nedir? Basit Tanımdan Evrensel Ekonomiye Gök cismi, uzayda kendi ışığını yayan ya da başka bir ışık kaynağından aldığı ışığı yansıtan her türlü…

Dünyanın İlk Fotoğrafı Nerede Çekildi? Işığın Sessiz Hikâyesi Bazı hikâyeler vardır, bir anı anlatmaktan çok bir duyguyu taşır. Bugün seninle paylaşmak istediğim hikâye, sadece bir fotoğrafın değil — insanlığın “anı yakalama” tutkusunun hikâyesi. Bir sabah Fransa’nın küçük bir köyünde, sislerin arasından yükselen ışığın peşine düşen bir adamın hikâyesi… Ve o ışığın ardında, duyguların, fikirlerin, farklı bakışların birleştiği bir yolculuk. Işığın Peşindeki Adam: Joseph Nicéphore Niépce Yıl 1826. Fransa’nın Burgonya bölgesinde, Saint-Loup-de-Varennes adında sakin bir köy. Joseph Nicéphore Niépce adında bir mucit, evinin penceresinden dışarıya bakıyor. Güneş, taş bir avlunun duvarlarına vuruyor; kuşlar sessiz, rüzgâr hafif. Ama Niépce’nin zihninde fırtınalar var:…

Glikojen: Tarihten Günümüze Bir Enerji Kaynağı Bir tarihçi olarak, her şeyin köklerine inmek, insanlık tarihinin her bir adımını anlamaya çalışmak, bana derin bir huzur verir. Geçmişe doğru baktığımızda, birçok keşif ve icadın, insanlığın evriminde belirleyici kırılma noktaları olduğunu görürüz. Bugün, küçük bir molekül olan glikojeni keşfedeceğiz. Ancak bu molekülün arkasında sadece biyolojik bir süreç değil, aynı zamanda tarihsel bir yolculuk yatmaktadır. İnsanlar binlerce yıl boyunca vücutlarındaki enerji depolama yöntemlerini anlamaya çalıştılar ve glikojen, bu keşiflerin sonucudur. Ancak günümüz dünyasında, bu keşfin arkasında yatan anlamı hala tam olarak kavrayabiliyor muyuz? Glikojenin Tarihsel Yolculuğu Glikojenin keşfi, bilimsel gelişmelerin bir sonucu olarak 19.…